Krzysztof Maria Morawski

Nagrobek

Kliknij obraz, by obejrzeć go w powiększeniu

Biogram

Krzysztof Maria Morawski-Chłapowski (1903-1981), prawnik, ziemianin, żołnierz Września i AK, działacz społeczny i gospodarczy

Krzysztof Maria, syn Kazimierza (profesora) i jego drugiej żony Marii Chłapowskiej, urodził się 25.06.1903 r. w Turwi. Adoptowany przez rodzonego wuja Zygmunta Chłapowskiego, nosił odtąd podwójne nazwisko Morawski Chłapowski, zazwyczaj jednak używał jedynie pierwszego. Po śmierci wuja wdowa po nim, Tekla z Mańkowskich Chłapowska, nie mając własnych dzieci i korzystając z prawa do wyboru spadkobiercy dóbr po mężu, jego właśnie uczyniła spadkobiercą Turwi.

W 1928 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Poznańskiego z dyplomem magistra i objął administrację Turwi. Okazał się świetnym gospodarzem, toteż krewni mający problemy z zarządzaniem swoimi majątkami oraz bliżsi i dalsi sąsiedzi, gdy znaleźli się w tarapatach, zwracali się do niego po radę i pomoc. Tak też postąpiła wdowa po Antonim Morawskim, właścicielu Luboni, Marietta z Zaleskich Morawska, powierzając mu administrację swojego majątku. Administrował również Wąwelnem, majątkiem po wuju Zygmuncie Chłapowskim, który posiadały jego dwie siostry. Jak sam wspomniał, był taki okres w latach trzydziestych, gdy zarządzał, ratując przed bankructwem, 11 majątkami ziemskimi. W 1937 r. został Dyrektorem Towarzystwa Melioracji Obry. Jako oficer rezerwy 55 pułku piechoty w Lesznie Wlkp. powołany w sierpniu 1939 r. do wojska, uczestniczył w kampanii wrześniowej. Ciężko ranny w bitwie pod Kutnem stracił oko, lecz szczęśliwie uniknął dostania się do niemieckiej niewoli. Lata okupacji spędził w Generalnej Guberni wraz z najbliższą rodziną. W czasie Powstania Warszawskiego walczył w odwodach oddziału "Żoliborz". Odznaczony był Krzyżem Walecznych.

Po zakończeniu działań wojennych na terenie Polski, wiosną 1944 r. wrócił do Wielkopolski, lecz w powojennych warunkach ustrojowych nie mogąc odzyskać Turwi, osiadł w Kościanie z żoną, dziećmi i ciotką "Ują" (Teklą) Chłapowską, wdową po wuju Zygmuncie. Ciocię Uję przyjęli do siebie oo. Werbiści z Bruczkowa koło Borku jako swoją dobrodziejkę sprzed wojny. Pracował w pierwszych powojennych latach w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich w Poznaniu jako naczelnik Wydziału Rolnego Lubuskiego Okręgu PNZ z miejscem tymczasowego urzędowania w Poznaniu. Gdy istnieniu Państwowych Nieruchomości Ziemskich kres położyło aresztowanie członków dyrekcji i wielu pracowników pod hasłem wojny klasowej z byłymi obszarnikami i po przekształceniu PNZ-tów w Państwowe Gospodarstwa Rolne, Krzysztof Morawski przeniósł się z rodziną do Warszawy i tam podjął pracę.

Tutaj po przełomie z 1956 r. został wybrany członkiem Miejskiej Rady Narodowej. Z powstałym w Warszawie Klubem Inteligencji Katolickiej był związany od samego początku jego powstania jako członek-założyciel, a następnie przez ponad 20 lat był członkiem jego władz — wiceprezesem, później skarbnikiem. Jako świetny organizator stał się też jednym z głównych twórców jego bazy gospodarczej, finansującej działalność ruchu, w tym także Klubów Inteligencji Katolickiej w innych miastach Polski. Współpracował ze spółką wydawniczą "Znak" w Krakowie. Był naczelnym dyrektorem "Libelli" przez pierwszych sześć lat jej działalności, później piastował funkcję członka a następnie przewodniczącego rady nadzorczej aż do chwili likwidacji spółki. Wydał dwie wartościowe książki: "O Kazimierzu Morawskim" (PWN, Warszawa 1973) oraz "Wspomnienia z Turwi" (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1981). Obie te wspomnieniowe pozycje są bezcenną kopalnią wiadomości o rodzinach Chłapowskich i Morawskich oraz nieocenionym źródłem wiedzy o środowisku ziemiańskim, jego działalności, obyczajach i życiu codziennym.

Krzysztof Morawski poślubił w dniu 17.02.1938 r. w opactwie Benedyktynów w Lubiniu Annę Wańkowicz, urodzoną 7.09.1918 r. w Mińsku Litewskim, córkę Witolda ("Tola") Wańkowicza, brata pisarza Melchiora i Marii Wańkowiczówny, wnuczkę po mieczu Melchiora, właściciela Kałuźyc w Mińszczyźnie i Marii Szwoynickiej, a po kądzieli Piotra, właściciela Ślepianki i Gabrieli Joanny Horwatt (przez swoją matkę, Karolinę z Potworowskich Arturową Horwattową mającą wielkopolskie korzenie rodowe). Wesele Krzysztofów Morawskich odbyło się w Jerce, gromadząc kresowe i wielkopolskie rodziny. Przemawiali na przyjęciu stryj panny młodej Melchior Wańkowicz, jej wuj Leon Domański i Kazimierz Marian Morawski, przyrodni brat Krzysztofa. Krótki szczęśliwy pobyt w Turwi przerwała wojna, którą spędzili w Kuchnie koło Węgrowa, gdzie Anna Morawska zajęta była prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Po przeniesieniu się do Warszawy na ul. Sękocińską dom Krzysztofa i Hani Morawskich stał się ośrodkiem życia rodzinnego, zwłaszcza dla młodych. Wpadali tu często Staś Kiciński, Edzio Potworowski (późniejszy dominikanin), Staś Morawski (Tatar) z Małejwsi, Staś August Morawski, Kita Rostworowska z bratem Niklem. W 1957 r. Anna Morawska zaczęła pracować w Sejmie, gdzie prowadziła sekretariat koła "Znak". Praca ta pozwoliła jej poznać ciekawych ludzi: Jerzego Zawieyskiego, Stefana Kisielewskiego i Stanisława Stommę z "Tygodnika Powszechnego", młodego Tadeusza Mazowieckiego i wielu innych. Często we własnym mieszkaniu organizowała zebrania klubu "Znak". Do końca życia pozostała aktywna, otwarta na świat i jego sprawy, pogodna, pełna życzliwości dla ludzi. Zmarła w Wielki Piątek 5.04.1996 r. w Warszawie, spoczęła na cmentarzu w Laskach.

Krzysztof Morawski zmarł 5.01.1981 r. w Warszawie, pochowany został 10.01.1981 r. w Laskach, z których dziełem był związany. Za swoją działalność społeczną i katolicką został odznaczony orderem "Pro Ecciesie et Pontifice".

Krzysztofowie Morawscy mieli czworo dzieci: syna Jana i córki: Dorotę, Klarę i Elżbietę. 

Link do stron Gminy Krzemieniewo z biogramem Krzysztofa Morawskiego, z którego zaczerpnięto niniejszą treść.

Kliknij, by powrócić do poprzedniej strony